تمایز قیاس تجربی از استقراء

لازم است توجه شود که علم تجربی نه تنها از آزمون عملی بهره فراوان می‏ برد بلکه در بعضی از موارد بدون تجربه اصلا ً قابل پیشرفت نیست لیکن ارزش عمل و تأثیر تجربه در تأمین مواد قیاس گرچه ضروری است ولی بدون استمداد از مبادی عقلی و اصول غیر تجربی به تمامیّت خود بالغ نمی ‏شود از این رو بین تجربه، که مفید قطع است و استقراء، که فقط حسّ مکرر بدون انضمام قانون عقلی است، فرق منطقی عمیقی وجود دارد که باعث شده تا قیاس تجربی حجت یقینی باشد ولی استقراء که همان تکرر حسّ است دلیل ظنی بوده و در علوم و معارف عقلی کارآمد نباشد.[آیت الله جوادی آملی، معرفت‏ شناسی در قرآن، صفحه 111]