جلسه ششم، سهام ممتنع و ممکن ارث

طلاب گرامی؛

لطفا سهام ششگانه را حفظ کرده و مباحث زیر را برای امروز پیش مطالعه کنید.

صور اجتماع فریضه

از آنجا که فرائض 6 تا بودند، صور اجتماع آنها به صورت دو به دو، 36 خواهد بود. یعنی  .

از این 36 صورت، پانزده صورت مکرر است، می ماند 21 صورت که از آنها 8 مورد ممتنع است، باقی می ماند: 13 مورد که ممکن است.

نتیجه

15 تا مکرر

8 تا ممتنع

13 تا ممکن

صور ممتنع

صورتهای ممتنع عبارتند از:

1. اجتماع نصف با دو سوم.
2. اجتماع یک چهارم با یک چهارم
3. اجتماع یک چهارم با یک هشتم
4. اجتماع یک هشتم با یک هشتم
5. اجتماع یک هشتم با یک سوم
6. اجتماع دو سوم با دو سوم
7. اجتماع یک سوم با یک سوم
8. اجتماع یک سوم با یک ششم
9. نصف با دو سوم ممتنع است: وارث شوهر (یک دوم) و دو خواهر پدری یا بیشتر (دو سوم)، عول پیش می آید. (نقص بر خواهران وارد شده و به جای دو سوم (چهارششم) سه ششم می گیرند تا بشود:

توضیح بیشتر صورت های ممتنع

 

1. اجتماع یک چهارم با یک چهارم
2. اجتماع یک چهارم با یک هشتم

این دو صورت ممتنع است زیرا سهام برای زن و شوهر است. اگر متوفی زن باشد، شوهرش وارث است. با وجود فرزند سهمش یک چهارم است، و یک چهارم دیگر سهم زنی است که شوهرش فرزند ندارد که اینجا متوفی زن است و ....

1. اجتماع یک هشتم با یک هشتم
2. اجتماع یک هشتم با یک سوم

این دو فرض نیز ممتنع است. چون یک هشتم سهم زنی است که شوهرش فرزند دارد هر چند این زنان متعدد باشند در همان یک هشتم شریک می شوند.

و باز یک هشتم سهم زن با فرزند، و یک سوم سهم مادر بدون فرزند است. وجود فرزند و عدم فرزند با هم جمع نمی شوند، پس یک هشتم و یک سوم هم جمع نمی شوند.

1. اجتماع دو سوم با دو سوم

ثلثین سهم دختران در طبقه اول، و خواهران در طبقه دوم است که طبقات با هم جمع نمی شوند پس دو تا دو سوم جمع نمی شوند. (علاوه بر بطلان عول).

1. اجتماع یک سوم با یک سوم

سهم دختران و خواهران دو سوم است. حال اگر مثلا دو دختر وارث باشند، سهم هر کدام یک سوم می شود، اما در کتاب خدا سهم کلی آنها دو سوم بوده است. پس اینطور نیست که یک سوم با یک سوم در سخن خداوند جمع شده باشد، این تنها یک اتفاق خارجی است.

1. اجتماع یک سوم با یک ششم

یک سوم سهم مادر بدون حاجب است و یک ششم سهم او با حاجب یا فرزند است که این دو حالت جمع نمی شوند.

 

سهام ممکن

سهام ممکن 13 مورد است که چند مورد مثال زده می شود:

1. یک دوم با یک دوم: وارثان میت، شوهر و خواهر پدری او باشند.
2. یک دوم با یک چهارم: وارثان متوفی، زوجه و خواهر او یا شوهر و دختر او باشد.
3. یک دوم با یک هشتم: وارثان متوفی، زوجه و دختر او باشند.
4. یک دوم و یک سوم: وارثان میت، شوهر و مادر او، یا کلاله مادر (با تعدد) و خواهر پدری.
5. یک دوم با یک ششم: زوج با کلاله مادری واحد یا یک دختر با مادر، یا یک خواهر پدری و کلاله مادری واحد.
6. یک چهارم با دو سوم: وارثان میت، شوهر با دختران، یا زوجه با دو خواهر پدری.
7. یک چهارم با یک سوم: وارثان میت، زوجه و مادر میت، یا زوجه و چند کلاله مادری.
8. یک چهارم با یک ششم: وارثان میت، زوجه و یکی از کلاله مادر، یا زوج و یکی از ابوین (با پسر میت) باشند.
9. یک هشتم با  دو سوم: وارثان میت، زوجه و دختران باشند.

10. یک هشتم با یک ششم: وارثان میت، زوجه و پسر و یکی از پدر و مادر باشند.

11. دو سوم با یک سوم: وارثان میت، اخوه مادری با دو خواهر پدری یا بیشتر.

12. دو سوم با یک ششم: دو دختر و یکی از پدر و مادر یا دو خواهر پدری و یکی از کلاله مادر.

13. یک ششم با یک ششم: وارثان میت، پدر و مادر میت به همراه فرزند اوست.

 

نکته: وارثان که در مورد آنها سهام فرض وجود دارد، به همان گونه ارث در بین آنها تقسیم می شود، اگر از مال میت چیزی اضافه آمد، دوباره به همان نسبت فرض بینشان تقسیم می شود، جز زوج و زوجه و کسی که نسبت به زیادی حجب و منع شده است.