استصحاب قهقری و اصل عدم نقل
منبع: شرح اصول استنباط ؛ ج2 ؛ ص284
2- استصحاب قهقرى و آن عبارتست از اینکه متیقین لاحق و مشکوک سابق است و ما مىخواهیم با استصحاب کردن حکم زمان لاحق را به زمان سابق بکشانیم مثلا یقین داریم که آقاى زید امروز عادل است ولى شک داریم که آیا دیروز هم عادل بوده یا نه؟ استصحاب کنیم عدالت را یعنى عدالت متیقن امروزى را به گذشته برگردانده و بگوئیم: انشاء الله دیروز هم عادل بوده.
سؤال اینست که آیا چنین استصحابى ارزش دارد یا نه؟
جواب: عمده دلیل ما بر حجیت استصحاب اخبار بود و خوشبختانه از روایات باب حجیت این استصحاب قهقرى مستفاد نیست و روایات عموما نص یا ظاهر یا اظهر هستند در استصحاب مصطلح و اگر برگردید و مرورى دوباره بر احادیث داشته باشید این سخن را تایید خواهید کرد.
قوله: نعم: پس استصحاب قهقرى حجت نیست ولى یک اصل دیگرى است شبیه این استصحاب و آن اینست که لفظى الان و در عرف ما حقیقت در معنائى است ولى شک داریم که آیا از روز اول هم واضع لغت آن را جهت همین معنا قرار داده یا اینکه اول معناى دیگرى داشته و حالا از آن معنا به این معناى جدید منتقل شده؟
و خلاصه اینکه: شک در نقل و عدم نقل داریم در اینجا ادعاى اجماع شده بر جریان اصالة عدم النقل و مثال زدهاند به صیغه افعل که در عرف مسلمین عربزبان ظهور در وجوب دارد و حقیقت در وجوب است ولى شک داریم که از اصل لغت عرب دال بر وجوب بوده و الان هم امتداد دارد یا اول معناى دیگرى داشته و حالا منقول شده در اینجا اصالة عدم النقل جارى کردهاند و گفتهاند مسئله استصحاب قهقرى از این قبیل است.[1]
منبع: ادوار اصول الفقه ؛ ص212
ج- استصحاب قهقرى: تفاوت این استصحاب با استصحاب مورد بحث در این است که در استصحاب مورد بحث، زمان متیقّن، قبل از زمان مشکوک است، اما در این استصحاب، زمان مشکوک قبل از زمان متیقّن است. مثلا در حال حاضر زید مالک خانه است، اما معلوم نیست این مالکیت از ده روز قبل بوده است یا از یک ماه قبل، چنانکه حکم به مالکیت از یک ماه قبل کنیم، این، استصحاب قهقرى است.[2]
